با شیوع بیماری کرونا در کشورهای مختلف جهان و پدید آمدن پرسش های فقهی جدید برای شیعیان، فدراسیون جهانی خوجه های شیعه اثناعشری با ارسال نامه ای به دفتر حضرت آیت الله سیستانی نظر این مرجع تقلید را درباره ۲۰ مسئله مربوط به این بیماری جویا شد که این پرسش‌ها و پاسخ‌های دفتر معظم‌له در زیر می‌آید:

۱. با شیوع ویروس کرونا، وظیفه مؤمنین در این باره چیست؟

جواب: اول: دعا و تضرع به درگاه خداوند متعال جهت رفع این بلا از همگان، امید است ادعیه مؤمنین مورد اجابت حضرت حق تعالی واقع گردد.

دوم: رعایت اصول بهداشتی در حد امکان.

سوم: سعی در کمک به دیگران جهت در امان بودن از این بیماری، و در صورت امکان رسیدگی به مبتلایان به آن برای بهبودی حالشان. البته بعضی از مراتب دو امر اخیر در موارد و حالاتی واجب خواهد بود.

 ۲. در چه مواردی برگزاری نمازهای جماعت یومیه و جمعه مستحب و یا واجب نخواهد بود؟

جواب: در هر جایی که به منظور جلوگیری از انتشار بیماری یاد شده اینگونه تجمعات ممنوع است باید این منع جدّی گرفته شود، و در صورت عدم منع با رعایت اصول بهداشتی اشکال ندارد. البته هر شخصی که خوف آن را دارد که در اثر حضور در تجمعات مردم مبتلا به این بیماری شده و آسیب شدیدی ببیند و یا منجر به مرگش شود باید از این امر اجتناب کند.

 ۳. اگر توصیه پزشکان به حفظ فاصله ۱ الی ۲ متر از هم باشد، آیا برگزاری نماز جماعت با این فاصله مجاز است؟

جواب: با فاصله یک متر و مانند آن بی مانع است، و اما اگر فاصله بین نمازگزاران در یک صف و یا بین جای پای صف جلو و جای مهر صف عقب دو متر یا مانند آن باشد انعقاد جماعت محل اشکال است.

 ۴. اگر مؤمنی برای دیدار تشریف بیاورد، آیا راه ندادنش در منزل به مجرد احتمال عقلایی دارا بودن ویروس کرونا مجاز است؟

جواب: اشکال ندارد ولی باید برخورد با او اهانت آمیز نباشد و موجب هتک حرمت طرف نشود.

 ۵. اگر کسی رعایت نکات احتیاطی بهداشتی نکند، آیا این فعل گناه محسوب می شود؟ و در صورت مبتلی کردن دیگری، آیا ضامن مخارج درمان وی می گردد؟ و در صورت منجر شدن به مرگ طرف (خدای نکرده) آیا مستم دیه می شود؟ و آیا از کار و کسبی انداختن آن فرد مبتلی موجب ضمان است (که جبران کند)؟

جواب: رعایت اصول بهداشتی نسبت به خود شخص در صورتی که خوف ابتلا به ویروس را داشته باشد و احتمال جدّی بدهد که در فرض ابتلا منجر به مرگ و یا آسیب شدید شود حتما لازم است. و چنانچه رعایت نکند و آنچه را احتمال می داده محقق شود شرعا معذور نخواهد بود. و اگر شخص مبتلا به این بیماری است و در تماس با دیگران اصول بهداشتی را رعایت نکند و طرف بی اطلاع باشد، ضامنِ آسیبی است که به او وارد می شود، و اگر منجر به مرگش شود دیه ثابت خواهد بود. و اگر کارگری است که از راه کار ارتزاق می کند بعید نیست در دوران معالجه و عجز از کار کردن اجرة المثل او را ضامن باشد.

۶. رهنمود حضرت آقا برای رفتن به اماکن زیارت مستحبی در عراق، ایران و سوریه، و به عمره مستحبی و یا در آینده برای حج واجب و یا مستحبی چیست؟

جواب: در هر جایی که به منظور جلوگیری از انتشار بیماری یاد شده اینگونه تجمعات ممنوع است باید این منع جدّی گرفته شود، و در صورت عدم منع با رعایت اصول بهداشتی اشکال ندارد. البته هر شخصی که خوف آن را دارد که در اثر حضور در تجمعات مردم مبتلا به این بیماری شده و آسیب شدیدی ببیند و یا منجر به مرگش شود باید از این امر اجتناب کند.

 ۷. بنا بر مسئله ۶۵۶+۷ در توضیح المسائل جامع، واجبات و مستحبات نسبت به محتضر، آیا در صورت منع پزشک از دست زدن به بیمار مبتلی به ویروس کرونا، چه حکمی دارد؟

جواب: با خوف ضرر آنچه واجب است ساقط می شود و آنچه مستحب و یا مکروه است در صورت خوف ضرر شدید لازم الاجتناب است، و در غیر این صورت می توان آن را انجام داد.

۸. بنا بر مساله ۶۶۲ در توضیح المسائل جامع، آیا استحباب انتقال دادن محتضر (مبتلی به ویروس کرونا) به محل نمازش در حال سختی جان کندن، به کراهت و یا حرمت تبدیل خواهد شد؟

جواب: با خوف ضرر آنچه واجب است ساقط می شود و آنچه مستحب و یا مکروه است در صورت خوف ضرر شدید لازم الاجتناب است، و در غیر این صورت می توان آن را انجام داد.

۹. آیا کراهت تنها گذاشتن فردی در حال احتضار (مبتلی به ویروس کرونا) برداشته می شود؟

جواب: با خوف ضرر آنچه واجب است ساقط می شود و آنچه مستحب و یا مکروه است در صورت خوف ضرر شدید لازم الاجتناب است، و در غیر این صورت می توان آن را انجام داد.

 ۱۰. بنا بر مساله ۶۶۴ در توضیح المسائل جامع، آیا استحباب بستن چشم و دهان میت، دچار ویروس کرونا، شامل می شود؟

جواب: با خوف ضرر آنچه واجب است ساقط می شود و آنچه مستحب و یا مکروه است در صورت خوف ضرر شدید لازم الاجتناب است، و در غیر این صورت می توان آن را انجام داد.

 ۱۱. بنا بر مساله ۷۰۶ در توضیح المسائل جامع، آیا شستن میت (مبتلی به کرونا) برای غاسل خطر داشته باشد، در این صورت می شود تیمم کرد؟

جواب: بله اگر وسیله ای برای غسل دادن بی خطر نباشد نوبت به تیمم می رسد.

 ۱۲. در هر صورت، چه تیمم دادن به میت (مبتلی به کرونا) به دست دیگری (میمم) و یا با دست خود میت ضرر داشته باشد، در این حالت تیمم آن چه طور خواهد بود؟

جواب: تیمم میت باید با دست های تیمم دهنده باشد، و در صورتی که بی دستکش خطر داشته باشد با دستکش اشکال ندارد.

 ۱۳. اگر تیمم بر میت (مبتلی به کرونا) در صورت امکان آن واجب باشد، اما به خاطر امکان بالای سرایت ویروس، آیا دفن کردن میت بدون غسل و تیمم جایز هست؟

جواب: در فرض خوف ضرر از اجرای غسل و تیمم مطلقا، میت بدون غسل و تیمم دفن می‌شود.

 ۱۴. بنا بر مساله ۷۲۸ در توضیح المسائل جامع، اگر نشود حنوط واجب به میت مبتلی به کرونا داد، ترک آن جایز است و یا جایگزین دارد؟

جواب: در صورت خوف ضرر ساقط می شود و جایگزین ندارد.

 ۱۵. بنا بر مساله ۷۵۵ و ۷۵۷ در توضیح المسائل جامع، اگر دفن در تابوت مجاز نباشد مگر در شرایط خاص، آیا می شود بدن مبتلی به کرونا دفن در تابوت نمود؟

جواب: گذاشتن میت در تابوت اشکال ندارد اگر تابوت در زمین دفن شود، البته باید میت را در تابوت به پهلوی راست بخوابانند به نحوی که جلوی بدن او رو به قبله باشد.

 ۱۶. بنا بر مساله ۷۵۶ در توضیح المسائل جامع، اگر نگهداری میت بنا بر احتیاط واجب در سردخانه مجاز نیست، افرادی که دچار ویروس کرونا می شوند، اجازه نگهداری در سردخانه را داریم تا زمانی که ایمن برای دفن باشد؟

جواب: اگر تجهیز نمودن میت به نحو واجب نگه داشتن او را در سردخانه برای مدت نسبتا طولانی اقتضا داشته باشد اشکال ندارد بلکه لازم است.

۱۷. بنا بر مساله ۷۵۸ در توضیح المسائل جامع، کسی که در کشتی فوت کند می شود تدفین آن را به تاخیر انداخت با به خشکی (زمین) برسد. پس تاخیر انداختن در مراسم تجهیز و دفن میت کرونایی به امید کشف درمان و ایمن سازی مجهز آن میت تا چه مدت زمانی مجاز می باشد؟

جواب: تا زمانی که جسد او فاسد نمی شود و بودن او در سردخانه بی مانع است اشکال ندارد.

 ۱۸. وظیفه ما نسبت به غیر مسلمانان که دچار ویروس کرونا شده اند در سطح محلی و یا بین المللی چیست؟

جواب: کمک به آنان برای درمان و بهبودی شان کار پسندیده ای است.

 ۱۹. اعتقاد ما نسبت به تقدیر الهی در این جور بلایا چه باید باشد؟

جواب: باید معتقد بود که تمام آنچه از مصایب و بلایا واقع می شود حکمتی دارد هر چند ما از آن آگاه نیستیم.

 ۲۰. حضرت آقا چه دستور عمل معنوی برای برطرف کردن این بلا را توصیه می فرمایند؟

جواب: به خواندن قرآن مجید و ادعیه وارد از اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام توصیه می شود.

منبع: اجتهاد

* خوجه‌های اثناعشری، گروهی از خوجه‌ها هستند که به مذهب شیعه دوازده‌امامی اعتقاد دارند. خوجه‌ها طایفه‌ای هندو در منطقه سِند هندوستان بودند که پس از گرایش به اسلام خوجه خوانده شدند. خوجه‌های اثناعشری به جهت سخت‌گیری آقاخان محلاتی، امام اول خوجه‌ها و ارتباط با عالمان شیعه دوزاده‌امامی از خوجه‌های اسماعیلی جدا و شیعه امامی شدند.

 معاشرت ها و حضور در مراکز عمومی صحیح نیست. 

سهل‌انگاری در انتقال بیماری واگیر به دیگران موجب ضمان و دیه شرعی است                                                                                                                                                                                                                                                                                                                     از همه ملت عزیز تقاضا دارم نسبت به رعایت تمام موارد درخواستی از سوی مسئولان بهداشت و درمان، از جمله ماندن در خانه و پرهیز از هرگونه سفر غیرضروری، دقت ویژه کنند

حضرت آیت الله مظاهری نظر فقهی خود را درباره غسل و کفن و نماز میت افرادی که از طریق کرونا از دنیا رفته اند، را اعلام کردند.